رزین اپوکسی در سال 1909 توسط یک شیمی‌دان روسی کشف شد. در سال 1934 پژوهشگر آلمانی موفق به ساخت رزین اپوکسی شد و اختراع را بنام خود ثبت کرد. رزین اپوکسی که به شکل امروزی است، در سال 1946 اختراع شده است. امروزه رزین‌های مختلف در صنایع به کار برده می‌شوند. رزین اپوکسی از پلیمرهای پرمصرف در صنایع مختلف بوده و چسبندگی بالای آن‌ها باعث شده درزمینهٔ چسب‌سازی مورداستفاده قرار گیرد. رزین ترکیبی به دو حالت طبیعی یا مصنوعی شناخته می‌شود.
رزین طبیعی
رزین طبیعی در برخی گیاهان به‌صورت شیره تراوش می‌شود (بهترین نمونه رزین در شیره درخت کاج است)؛ بعضی گیاهان موادی شبیه رزین که نرم‌تر و منعطف‌تر از رزین است تراوش می‌کنند. رزین کاج در درزگیر قایق‌ها، مومیایی کردن جسد، ساخت لاک، جوهر عطر استفاده می‌شود.
با پیشرفت تکنولوژی رزین مصنوعی هم کشف شد که انواع مختلفی دارد. (رزین پلی‌استر – رزین اپوکسی – رزین ونییل استر – رزین فنولیک و…).
در این مقاله ما سعی داریم که دررابطه‌با رزین اپوکسی در رشته‌های هنری اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم که بیشترین اطلاعات تجربی از آن‌ها به‌دست‌آمده است. (هدف این بود که به یکسری از سؤال‌های هنرجویان و هنردوستان عزیز پاسخ داده شود). در رشته‌های مختلف مقالات زیادی دررابطه‌با رزین‌های مختلف به‌خصوص در صنعت ارائه شده است، ولی ازآنجایی‌که درزمینهٔ هنری به رزین اپوکسی به‌صورت علمی و آکادمی پرداخته نشده است ما در این راستا سعی داریم به‌صورت جامع دررابطه‌با رزین و هنر اطلاعاتی ارائه دهیم.
نقاشان و عکاسان نیز می‌توانند برای جلوه‌دارتر شدن اثر خود از رزین استفاده کنند. وقتی نقاشی، با رنگ اکریلیک اثری خلق می‌کند بعد از خشک شدن کارش می‌تواند اپوکسی شفاف روی کارش بریزد و جلوه و براقی کار خود را چندین برابر کند. یا عکاس می‌تواند با وارنیش یک‌لایه محافظ روی عکس‌ها بزند طوری که رزین به عکس نشت نکند و با رزین شفاف عکس را ماندگارتر و جلوه‌دارتر کند.
کاربردهای اپوکسی
چسب‌ها – رنگ‌ها و پوشش – قالب‌های صنعتی – کامپوزیت‌ها – مدارهای الکتریکی و الکترونیک – مصارف خانگی و دریایی – هوافضا – زیست‌شناسی – کف‌پوش صنعتی – کف‌پوش دکوراتیو – هنر
روند استفاده از رزین در هنر از ایالات‌متحده ، کانادا و استرالیا ناشی می‌شود. در اروپا ، این فناوری تا حدودی شناخته‌شده است. با رزین می‌توانید آثار هنری خلق کنید که با وضوح ، درخشندگی ، و عمق آن‌ها مسحور شود. رنگ‌دانه‌های رنگی یا مواد افزودنی دیگر به رزین اضافه می‌شوند. با انتخاب زمینه نقاشی ، نوع ریخته‌گری ، رنگ‌ها و مواد افزودنی می‌توان جلوه‌های مختلفی ایجاد کرد. حتی هنرمندان رزین باتجربه هرگز یادگیری را تمام نکرده‌اند.
اگر دوست دارید آزمایش کنید، کار با رزین را دوست خواهید داشت. از رزین همچنین می‌توانید برای تکمیل نقشه‌ها ، عکس‌ها و تصاویر (ساخته‌شده از روغن ، آکریلیک ، جوهر الکلی ، آبرنگ ، جوهر ، رسانه‌های مختلط و غیره) با درخششی که ایجاد می‌شود و همچنین برای محافظت از آن‌ها در برابر اشعه ماوراءبنفش و تأثیرات مکانیکی استفاده کنید. همچنین می‌توانید از چوب اپوکسی استفاده کنید ، جدول رودخانه اپوکسی خود را بسازید یا هنر ژئودی خود را با آن ایجاد کنید.
قبلاً رزین اپوکسی تنها به‌عنوان پوشش سطح استفاده می‌شد ولی در حال حاضر از رزین اپوکسی در تولیدات انواع میز، زیورآلات، حوضچه‌های ماهی، انواع تزئینات، ساعت دیواری، تابلوهای آبستره، ظروف پذیرایی و موارد دیگر استفاده می‌شود و به‌عنوان یک هنر ثبت شده است.
خواص و کاربردهای محصولات رزین مختلف
برای نقاشی‌های رزین من (پیشنهاد نویسنده) عمدتاً از دو نوع رزین MasterCast 1-2-1 از Eli-Chem Resins و ArtResin از شرکت باهمین نام استفاده می‌کنم. هر دو این‌ها در اروپا ، با کیفیت بالا و دارای گواهی غیر سمی هستند. آن‌ها فاقد حلال بوده ، بخارات را برطرف نمی‌کنند و بی‌بو و غیرقابل اشتعال هستند.
آن‌ها از آثار هنری شما در برابر اشعه ماوراءبنفش محافظت می‌کنند. علاوه بر MasterCast ، اِلی شیمی همچنین انواع رزین با ویسکوزیته‌های مختلف را ارائه می‌دهد. برای برخی از برنامه‌های رزین UltraCast و TotalCast از MasterCast مناسب‌تر هستند. رزین TotalCast کمی مایع‌تر بوده و برای پوشش‌های روشن یا جاسازی و ریختن مایعات مناسب است و مدت‌زمان خشک‌کردن آن نیز کوتاه است (تقریباً سه تا چهار ساعت).
از طرف دیگر MasterCast برای رنگ‌آمیزی رزین با رنگ‌دانه‌های رنگی و جابجایی مایع مناسب‌تر بوده و مدت‌زمان خشک شدن آن نیز بیشتر از شش تا هشت ساعت است. بنابراین MasterCast مدت‌زمان کمی طولانی‌تری را نیز ارائه می‌دهد. (عمر سرویس تقریباً 25 تا 40 دقیقه.) مدت‌زمان سخت شدن تصویر تقریباً سه روز با MasterCast است.
رزین UltraCast با زمان پردازش بسیار طولانی آن تا 1.5 ساعت یا زمان خشک شدن 24 ساعت مشخص می‌شود و بنابراین به‌خصوص برای کار در مناطق بزرگ توصیه می‌شود. بااین‌حال، برای دستیابی به حداکثر خاصیت پخت و مقاومت در برابر دما هفت تا ده روز طول می‌کشد.
نسبت ترکیب رزین و هاردنر
رزین و هاردنر را به ترتیب به نسبت 2 به 1 باید ترکیب کنیم (همان‌طور از نام رزین اپوکسی 50 درصد مشخص است) قبل از اینکه شیوه صحیح هم زدن اپوکسی گفته شود، شما باید رزین مناسب را انتخاب کنید، رزین غلیظ، نیمه رقیق، رقیق. برای زیورآلات که نیاز هست یه غلظتی داشته باشد که حالت محدب روی زیورآلات شکل بگیرد و همین‌طور گوشه‌های قالب رزین سرریز نشود، باید از رزین غلیظ استفاده کرد (اگر رزین نیمه رقیق در دسترس دارید با استراحت دادن ترکیب اپوکسی و زمان دادن به آن غلیظ می‌شود). نحوه حباب‌گیری همه نوع رزین را در این بخش به طور کامل توضیح می‌دهیم
- رزین غلیظ مناسب زیورآلات
- رزین نیمه رقیق مناسب آبستره
- رزین رقیق مناسب کارهای قالبی
رزین غلیظ مناسب برای زیورآلات
در ابتدا رزین را به میزان لازم وزن می‌کنیم و رزینی که وزن کردیم را ترجیحاً در لیوان یکبار مصرف پیمانه نکنیم و از ظروف آزمایشگاهی که مقاوم‌تر هستند استفاده کنیم؛ زیرا در این نوع رزین ما ابتدا به‌صورت بن ماری فقط ظرف رزین را در آبجوش قرار می‌دهیم تا از غلظت رزین کم شود و تاحدودی رقیق‌تر شود (تأکید می‌کنم فقط ظرف رزین را قبل از اینکه با هاردنر ترکیب شود در آبجوش قرار دهید و به‌هیچ‌وجه ترکیب رزین وهاردنر (ما در این مقاله به ترکیب رزین و هاردنر اپوکسی می‌گوییم) را باهم در آبجوش قرار ندهید زیرا گرمایی که به اپوکسی منتقل می‌کنیم باعث می‌شود فرایند سخت شدن آن‌قدر سریع شود که حتی به شما اجازه اجرای کار را ندهد و اپوکسی شما در ظرف آن‌قدر داغ شود که احساس کنید در دست شما شعله‌ور خواهد شد) بعد رزین را به هر میزان به نسبت حجم کار که پیمانه کردید نصف آن مقدار را با هاردنر وزن کنید و با یک چوب بستنی یا قاشق پلاستیکی یکبار مصرف (ترجیحاً قاشق یکبار مصرف، چون خود چوب بستنی هم یک منافذی دارد که با چرخاندن آن در اپوکسی ممکن است حباب ریز ایجاد کند) ترکیب اپوکسی را درجهت عقربه ساعت و به‌آرامی ترکیب کنیم که هوا در ترکیب ما حباب کمتری ایجاد کند. بعد از اینکه ترکیب کردیم مرحله بعد حباب‌گیری ما، ویبره دادن در یک‌جهت به لیوان موردنظر است همان‌طور که می‌دانید در کارهای بزرگ مثل فیر یکدستگاه برای ویبره دادن وجود دارد.
مراحل حباب‌گیری رزین غلیظ برای زیورآلات
- گذاشتن ظرف رزین در آغوش به‌صورت بن ماری
- به‌آرامی و درجهت عقربه ساعت هم زدن
- ویبره دادن به ظرف در یک سمت
- استراحت دادن به اپوکسی (این زمان بستگی به نوع رزین و زمان ژل تایم رزین دارد)؛ حدوداً 5 دقیقه استراحت دهید.
- گرفتن شعله فندک به حالت دورانی و با فاصله
- ریختن اپوکسی با قاشق به میزان موردنیاز روی قاب
«یکسری نکات که در تجربه کار با رزین به دست آمده را ذکر می‌کنیم که شما هنرجویان عزیز آگاهانه این کار را انجام دهید و مشکلات احتمالی را تجربه نکنید.»
